Levensreddend handelen in noodsituaties

Vorig weekend volgde ik een bijscholing in het kader van een opleiding tot apotheker-vaccinator. Aangezien bij vaccinatie altijd het risico bestaat dat de patiënt een ernstige allergische reactie vertoont met mogelijks shock en hartstilstand, bestond een onderdeel van de opleiding uit een herhalingscursus levensreddend handelen in zulke situaties.

Je hoopt natuurlijk echt dat je dit in de praktijk nooit nodig moet hebben, maar helaas komen zo’n skills meestal van pas wanneer je dit het minst verwacht. Deze zomer nog op vakantie moesten wij een man reanimeren op restaurant. Gelukkig is het goed afgelopen, maar het komt er wel op aan om je hoofd zo koel mogelijk te houden en onmiddellijk actie te ondernemen. Wist je dat hersenschade al optreedt wanneer de zuurstoftoevoer 4 à 6 minuten onderbroken is? Na 10 minuten gaat dat over op vegetatieve toestand of overlijden… en geloof me: de minuten tikken héél snel in zo’n situatie. 

Omdat levensbedreigende situaties ook regelmatig voorkomen in een sportief kader (denk maar aan een evenement, wedstrijd, sporten in groep of in teamverband,…) hoop je maar dat er altijd wel iemand ter plekke is die eerste hulp kan toedienen. Daarom geef ik kort nog even de basics mee voor de meest cruciale situaties. Op die manier kan jij altijd ingrijpen wanneer zoiets zich voordoet. Check zeker ook eens de zeer duidelijke filmpjes bij het stuk over reanimatie en stabiele zijligging!

• Ernstige verslikking

Een verstikking is ernstig wanneer er helemaal geen luchtdoorgang meer is en het slachtoffer ook niet meer kan hoesten. Dan pas je de volgende handelingen toe (in deze volgorde!) en check je na elke uitvoering of de luchtwegen zijn vrijgekomen.

→ 5x met de vlakke hand tussen de schouderbladen slaan (waarbij je de borst ondersteunt)
→ 5x Heimlich manoeuvre

• Grote levensbedreigende (hoofd)wonde waarbij er vermoedelijk een slagader geraakt is

Dit herken je aan een heel sterke, pulserende bloeding met massaal bloedverlies en heel veel pijn.

→ Laat iemand 112 bellen of bel zelf met de telefoon op speaker zodat je onmiddellijk eerste hulp kan bieden
→ Voer druk uit op de wonde met beide handen of met een (zo schoon mogelijke) doek. Doe dit met gestrekte armen of gebruik je lichaamsgewicht om meer druk te kunnen zetten.

→ Is er een tourniquet beschikbaar en gaat het om een levensbedreigende bloeding aan een arm of been? Leg deze dan aan. Indien je geen tourniquet kan aanleggen (bv thv lies of hoofd), blijf dan druk uitoefenen op de wonde.

→ Blijf druk uitoefenen op de wond tot de hulpdiensten zijn gearriveerd

• Iemand valt bewusteloos neer (geen gewone appelflauwte)

→ Check of de omgeving veilig is voor jezelf en het slachtoffer om hulp te bieden (bv drukke weg?)

→ Leg het slachtoffer op zijn rug en check bewustzijn door rustig aan de schouders te schudden en spreek (roep gerust) het slachtoffer aan

→ Controleer ademhaling door te kijken, luisteren én voelen gedurende 10 seconden (niet meer, niet minder!)

→ Indien ademhaling: (laat iemand anders) 112 bellen en leg het slachtoffer in stabiele zijligging. Dit om te voorkomen dat het slachtoffer zijn tong inslikt of zou stikken door braken. Wanneer het slachtoffer een bril draagt, verwijder je deze voor je hem/haar in stabiele zijligging legt. Controleer elke minuut het bewustzijn en de ademhaling.

→ Indien geen of abnormale* ademhaling: (laat iemand anders) 112 bellen en melden waar je bent, wat er gebeurd is en een beschrijving van het slachtoffer. Start onmiddellijk met reanimatie. (Bekijk het filmpje in de link!)

*abnormale ademhaling: snel en onregelmatig, snakken naar adem, gasping (dit gaat meestal over in ademhalingsstop)

• • Plaats de hiel van de hand in het midden van de borstkas, ter hoogte van de tepellijn
  • Haak de andere hand in en start de compressies (op het ritme van Staying Alive van The Beegees)
  • Houd je ellebogen gestrekt en houd je schouders boven het slachtoffer. Geef 30 compressies.
  • Kantel het hoofd en lift de kin van het slachtoffer. Knijp de neus dicht en plaats je mond volledig over de mond van het slachtoffer. Beadem 1 seconde tot de borstkas net rijst (checken!). Herhaal dit 2x.
  • Blijf verder reanimeren in een 30/2 verhouding tot
    • het slachtoffer tekenen van leven vertoont
    • professionele hulp overneemt
    • jijzelf te uitgeput bent

Wegens corona wordt momenteel afgeraden om beademing toe te dienen. Blijf dus gewoon de compressies verder geven zonder beademing. Leg indien voorhanden ook een doekje of mondmasker over de mond en neus van het slachtoffer om aerosols te vermijden. 

Ook wanneer je zelf liever geen beademing toedient om andere redenen, mag je absoluut enkel compressies toedienen. Deze zijn het belangrijkst omdat ze de bloedcirculatie naar de hersenen toe onderhouden. Het weigerachtig staan tegenover beademing mag dus zeker geen reden zijn om geen reanimatie te doen!